Posted by Maggie McGuire Kuhl, April 21, 2014 on Foxfeed Blog.
Iedereen die al in aanraking is gekomen met de ziekte van Parkinson heeft deze vraag al eens gehoord of heeft het zich misschien al zelf afgevraagd: is Parkinson erfelijk? We zeggen dat genetische oorzaken van Parkinson zeldzaam zijn, maar wat betekent dit nu voor mensen met Parkinson, voor hun kinderen en hun familie?
Er zijn meer vragen dan antwoorden als het over de genetische overerving van de ziekte van Parkinson gaat, maar onderzoekers hebben veelbelovende pistes en goede ideeën over hoe ze er meer over te weten kunnen komen. Uit onderzoek blijkt dat er twee oorzakelijke genenfouten zijn voor de ziekte van Parkinson, maar – belangrijk – niet iedereen met deze genetische fouten of mutaties zal ook de ziekte krijgen. Daarnaast hebben onderzoekers ook een aantal risico genen geïdentificeerd, die in samenspel mat andere factoren tot de ziekte van Parkinson kunnen leiden. De MJFF zet erg in op onderzoek dat er op gericht is om meer te weten te komen over de genetische linken met Parkinson en om deze inzichten om te zetten in betere behandelingen.
Van genetische inzichten naar behandelingen
“Het opvolgen van parkinsonpatiënten en mensen met een verhoogd genetisch risico op Parkinson laat ons toe om het ziekteproces te bestuderen tijdens de allereerste stadia van de ziekte,” zegt dokter Ken Marek, hoofdonderzoeker van het initiatief voor progressie merkers voor Parkinson (Parkinson’s Progression Markers Initiative (PPMI)). “Deze groep van mensen kan ons helpen om meer te leren over de biologische processen van de ziekte en zo de zoektocht naar bio-merkers en betere behandelingen versnellen.”
Nog niet zo lang geleden, aan het einde van de jaren 90, dachten onderzoekers dat Parkinson helemaal niet erfelijk was. Maar na onderzoek bij een familie waarin Parkinson veel voorkwam, ontdekten wetenschappers in 1997 een genetische fout die de ziekte kan veroorzaken. Hoewel deze mutatie (in het SNCA gen) ongelooflijk zeldzaam is, leidde het de onderzoekers naar de typische pathologie van Parkinson. Na verder onderzoek bleek immers dat het SNCA-gen het alpha-synucleine eiwit codeert. Alpha-synucleine klontert samen in de hersencellen van alle Parkinsonpatiënten.
In 2004 ontdekten onderzoekers genetische fouten in LRRK2, waarvan we nu weten dat het de grootste genetische factor is in Parkinson. Toch veroorzaken mutaties in LRRK2 slechts één tot twee procent van alle gevallen van Parkinson. In sommige specifieke populaties (zoals bijvoorbeeld de Joodse Ashkenazi’s) zijn meer Parkinson gevallen te wijten aan LRRK2 mutaties, maar wetenschappers weten nog niet precies waarom. Een mutatie in het LRRK2 gen zorgt ervoor dat het LRRK2 kinase eiwit overactief is. Dit mechanisme is nu een belangrijk doelwit voor de ontwikkeling van medicatie.
Onderzoekers bestuderen ook de risico genen die tot hiertoe gelinkt werden aan Parkinson, namelijk GBA, Parkin, PINK1 en DJ-1. Net zoals de SNCA-mutatie wees op het samenklonteren van alpha-synucleine, hopen de onderzoekers dat deze risico genen zullen helpen bij het ontrafelen van welke eiwitten en cellulaire processen een rol spelen bij Parkinson, ook wanneer er geen genetische fouten in het spel zijn.
Daarnaast blijven we verder zoeken naar nieuwe genen die het risico op Parkinson kunnen beïnvloeden. We weten bijvoorbeeld dat niet iedereen met een mutatie in het LRRK2-gen ook Parkinson zal krijgen. Zou dit te maken kunnen hebben met andere genetische factoren? Zijn er beschermende mechanismen die ervoor zorgen dat sommige personen de ziekte niet ontwikkelen, zelfs al hebben ze een mutatie in LRRK2? Als we risico-verhogende of beschermende factoren kunnen identificeren, dan kunnen dit mogelijke doelwitten worden voor nieuwe behandelingen.
Helpen bij de ontwikkeling van medicatie
Deze genetische inzichten gaven het startschot voor een volledig nieuwe aanpak in het Parkinson onderzoek. Hoewel er dankzij deze kennis over genetische fouten nieuwe therapeutische doelwitten in het vizier gekomen zijn, brengt het ook heel wat vragen met zich mee over de erfelijkheid van de ziekte van Parkinson binnen een familie. Bovendien heeft kennis over de eigen mogelijke genetische fouten voorlopig geen enkel gevolg voor de behandeling.
Wie een genetische mutatie heeft die gelinkt is aan Parkinson kan wel een belangrijke rol spelen in het onderzoek. Deze mensen kunnen echt een verschil maken, aangezien onderzoekers enorm veel kunnen leren over de ziekte van Parkinson aan de hand van deze mutaties. En die kennis kan op termijn hopelijk vertaald worden in nieuwe medicatie die iedereen met Parkinson zou kunnen helpen.
PPMI, een uniek initiatief dat gesponsord is door de MJFF, heeft een recruteringsschema opgestart om personen met een LRRK2 of SNCA-mutatie in te schakelen voor onderzoek. In deze studie worden biologische stalen en andere gegevens verzameld over een periode van 5 jaar om het ziekteproces van Parkinson beter in kaart te brengen.
Er is nog veel werk aan de winkel, maar als we terugkijken naar de ontdekking van de eerst SNCA-mutatie, dan hebben we in de afgelopen 20 jaar toch enorm veel vooruitgang geboekt. De MJFF doet er met PPMI bovendien alles aan om dit proces nog te versnellen.
Voor de meeste families is de erfelijkheid van de ziekte van Parkinson extreem beperkt. Maar de families met een hoger risico op overerving kunnen een belangrijke rol spelen in de zoektocht naar antwoorden rond de genetische en andere oorzaken van Parkinson, wat ons uiteindelijk bij de ultieme vraag brengt: hoe kunnen we Parkinson genezen?
Bron: https://www.michaeljfox.org/foundation/news-detail.php?is-parkinson-disease-genetic-maybe